Według WHO depresja zajmuje 4 miejsce pod względem głównych czynników samobójstw. Szacuje się, że dotyka ona 300 milionów osób na całym świecie. Czasem jednak trudno jest stwierdzić, czy dana osoba cierpi na depresję, czy ma chwilowy objaw złego samopoczucia.
Czym jest depresja?
Cechą charakterystyczną tej choroby jest odczuwanie przewlekłego smutku przez chorą osobę, poczucie pustki, stan ogólnego przygnębienia i brak radości z życia. W zaawansowanych stadiach osoba cierpiąca na depresje nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie, może zaniechać wykonywania prostych codziennych czynności. W skrajnych przypadkach mogą zaistnieć myśli, a nawet próby samobójcze. Choroba ta ma podłoże psychologiczne, jest to zespół zaburzeń nastroju (tzw. zaburzenia afektywne), a co za tym idzie, jej leczenie wymaga kontaktu z psychoterapeutą i psychiatrą.
Czym różni się depresja od smutku?
Według definicji PWN smutek jest „stanem psychicznym będącym następstwem przykrych przeżyć, kłopotów”. Długotrwałe poczucie smutku może doprowadzić do depresji, ale nie jest to nieuniknione. Uznaje się, że ryzyko depresji wzrasta, jeżeli smutek utrzymuje się powyżej dwóch tygodni, a uczucie przygnębienia odczuwane jest przez większą część dnia i nie ulega zmianom pod wpływem zewnętrznych okoliczności i bodźców. Inaczej mówiąc, osoba, u której podejrzewa się depresję, może dalej być przygnębiona, mimo że środowisko, w którym przebywa, na ogół wpływa na nastrój pozytywnie.
Objawy depresji
Wymienione poniżej objawy powinny w szczególności budzić niepokój i wzmagać czujność:
- Emocjonalne – jest to obojętny lub obniżony nastrój, częsty smutek, płacz, lęk, brak satysfakcji z życia, poczucie braku perspektyw na przyszłość, a także drażliwość.
- Poznawcze – obniżony poziom koncentracji, problemy z pamięcią, obniżona samoocena, pesymizm, rezygnacja, samooskarżenia. Mogą również wystąpić urojenia depresyjne.
- Motywacyjne – problem z motywacją oraz podejmowaniem działań i decyzji.
- Somatyczne – zaburzenie rytmu snu, utrata apetytu (lub wzmożony apetyt), osłabienie, zmęczenie, brak aktywności, skargi na ból fizyczny.
- W skrajnych przypadkach mogą wystąpić myśli, a nawet próby samobójcze!
Przyczyny rozwoju depresji
Przyczyny zachorowań na depresję dzieli się na endogenne, egzogenne i psychogenne. - Czynniki endogenne to takie, które są uwarunkowane genetycznie i na które nie miały wpływu czynniki zewnętrzne. Są one wielopokoleniowe, a co za tym idzie, mogą być dziedziczone. Najczęściej jest to najsilniejsza i najbardziej intensywna postać depresji. - Czynniki egzogenne to takie, które są uzależnione od warunków zewnętrznych. W tym wypadku depresja może być spowodowana uzależnieniem od leków nasennych oraz uspokajających, uzależnieniem od narkotyków i alkoholu. - Czynniki psychogenne to m.in. nadmierny stres związany z trudnymi wydarzeniami w życiu, traumami, stratami czy nagłymi zmianami.
Jakie są rodzaje depresji?
Depresje można podzielić ze względu na przyczyny, ale także na rodzaje jej przebiegu. Określenie rodzaju może pomóc przy doborze sposobu jej leczenia oraz odpowiednich leków.
- Endogenna – jest jednym z najczęstszych, a zarazem najcięższych rodzajów depresji. Dzieli się ją na jednobiegunową i dwubiegunową. Choroba afektywna jednobiegunowa charakteryzuje się okresami depresji i poprawy kondycji psychicznej, które następują po sobie. Choroba afektywna dwubiegunowa charakteryzuje się stanami depresji i następującymi po niej okresami maniakalnymi. Pomiędzy depresją a stanem maniakalnym może nastąpić okresowa poprawa zdrowia.
- Egzogenne – epizody lub trwałe stany depresyjne wynikające z następstwa innych chorób wyniszczających organizm. Problemy somatyczne mogą doprowadzić do obniżenia nastroju i wywołać zaburzenia emocjonalne, a w efekcie doprowadzić do zaburzeń psychospołecznych. Depresja egzogenna jest wywoływana m.in. obecnością nowotworów, chorobą Alzheimera, ale też zespołem uzależnienia, spowodowanym nadużywaniem alkoholu czy środków psychoaktywnych.
- Psychogenna – jest to postać depresji, która jest następstwem doświadczeń życiowych, takich jak reakcja na śmierć bliskiej osoby, urazy na tle emocjonalnym lub stres związany z pracą.
- Maskowana – nazywana „depresją bez depresji”. Charakteryzuje się stałym uczuciem zmęczenia i zaburzeniami snu bez wyraźnego obniżenia nastroju.
- Poporodowa – krótkotrwałe obniżenie nastroju u kobiet po porodzie spowodowane zmianami hormonalnymi w organizmie.
- Sezonowa (SAD) – sezonowe zaburzenia afektywne, które mogą występować późną jesienią i zimą. Trwa nie dłużej niż 5 tygodni. Charakteryzuje się sennością, spadkiem energii i zwiększeniem apetytu.
Depresja jest jedną z najczęstszych chorób o podłożu psychicznym. Ryzyko zachorowań wzrasta po przekroczeniu 50 roku życia. W przedziale wiekowym 50-59 lat, 5,9% badanych zgłaszało objawy tej choroby, 60-69 lat - 6,6%, 70-79 lat - co dziesiąty, a w grupie powyżej 80 lat już co piąta osoba. Większe prawdopodobieństwo depresji mają wdowcy lub osoby żyjące w separacji. Niestety mimo wysokiej częstotliwości jej występowania nie zawsze może być szybko rozpoznana, ponieważ niektórzy mylą ją ze smutkiem. Należy pamiętać, żeby rozmawiać z osobą, u której podejrzewa się depresję, aby w razie konieczności odpowiednio szybko ją zdiagnozować.