Uzależnienie to określenie odnoszące się do zaburzeń psychicznych, które generują przymus danego zachowania. W związku z powyższym, mianem tym określa się między innymi uzależnienie od alkoholu, narkotyków, hazardu czy też zachowań seksualnych.
Naturalnie każde ze wspomnianych uzależnień związane jest z nieco innym typem zachowania. Warto dodać, że z terminem uzależnienia związane jest również współuzależnienie. W przypadku tego drugiego, mowa przede wszystkim o zachowaniach, które są swego rodzaju owocem uzależnienia partnera/członka rodziny, a które znacząco ograniczają wybór rodzaju postępowania i tym samym negatywnie wpływają na stan osoby współuzależnionej.
Leczenie alkoholizmu
Uzależnienie od alkoholu określane bywa również mianem choroby alkoholowej lub też alkoholizmem — w takim przypadku konieczna jest skuteczna terapia, jaką jest leczenie alkoholizmu. Uzależnienie od alkoholu polega na odczuwaniu silnego przymusu zażycia środku psychoaktywnego, zwiększenia tolerancji wypijanego alkoholu, czyli jego ilości. Jak powszechnie wiadomo, opisywana dolegliwość charakteryzuje się spożywaniem alkoholu w nadmiernych ilościach. Samo odczuwanie przymusu psychicznego oraz somatycznego nie podlega woli uzależnionego i nie jest on w stanie go powstrzymać. Należy dodać, iż w przypadku alkoholizmu sam rodzaj napoju nie ma większego znaczenia.
Jak możemy przeczytać w publikacji „Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne”:
Zespół uzależnienia od alkoholu to kompleks zjawisk fizjologicznych, behawioralnych i poznawczych, wśród których picie alkoholu dominuje nad innymi zachowaniami, jakie poprzednio miały dla pacjenta większą wartość. Głównym objawem zespołu uzależnienia jest pragnienie alkoholu (często silne, czasami przemożne). Wypicie alkoholu nawet po bardzo długim okresie abstynencji może wyzwalać zjawisko gwałtownego nawrotu innych objawów zespołu uzależnienia, znacznie szybciej niż pojawienie się uzależnienia u osób poprzednio nieuzależnionych.
Na ostateczne rozpoznanie uzależnienia pozwala identyfikacja trzech lub więcej cech bądź objawów, występujących łącznie przez pewien okres czasu w ciągu ostatniego roku. Wśród wspomnianych objawów wyróżnia się:
- Silne pragnienie lub poczucie przymusu picia („głód alkoholowy”).
- Upośledzona zdolność kontrolowania zachowań związanych z piciem (trudności w unikaniu rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia do wcześniej założonego poziomu, nieskuteczność wysiłków zmierzających do zmniejszenia lub kontrolowania picia).
- Fizjologiczne objawy zespołu abstynencyjnego pojawiającego się, gdy picie alkoholu jest ograniczane lub przerywane (drżenie mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, niepokój, drażliwość, lęki, padaczka poalkoholowa, omamy wzrokowe lub słuchowe, majaczenie, drżenie) albo używanie alkoholu lub pokrewnie działającej substancji (np. leków) w celu złagodzenia w/w. objawów, uwolnienia się od nich lub uniknięcia ich.
- Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu) potrzeba spożycia większych dawek dla wywołania oczekiwanego efektu.
- Z powodu picia alkoholu - narastające zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub zainteresowań, zwiększona ilość czasu przeznaczona na zdobywanie alkoholu lub jego picie, bądź uwolnienie się od następstw jego działania.
- Uporczywe picie alkoholu mimo oczywistych dowodów występowania szkodliwych następstw picia (picie alkoholu mimo, że charakter i rozmiary szkód są osobie pijącej znane lub można oczekiwać, że są znane).
Pużyński S., Wciórka J. (red.) „Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne”, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii, 2000.
Czym jest leczenie alkoholizmu?
Leczenie alkoholizmu jest to długotrwały proces, na który ogromny wpływ ma motywacja klienta. To od pacjenta zależy, jak bardzo będzie się angażował w leczenie swojej choroby. Przy pomocy naszego psychoterapeuty z Wrocławia, klient ma możliwość przyjrzenia się różnym swoim trudnościom wynikającym z uzależnienia. W procesie, jakim jest leczenie alkoholizmu, pacjent uczy się brać odpowiedzialność za swoje zachowania oraz wprowadzać zmiany w zależności od ustalonych wcześniej własnych celów psychoterapeutycznych.
W trakcie ustalania celów klient decyduje, czy chce pracować nad całkowitą abstynencją, czy chce skorzystać z programu redukcji szkód (POP — rekomendowany przez PARPA). Po konsultacjach ustala się, jaki rodzaj terapii będzie najodpowiedniejszy. Podczas leczenia alkoholizmu osoba uzależniona ma szanse zobaczyć, jakim jest człowiekiem i stworzyć dobrą relację z samym sobą. W dalszym etapie pozwoli mu to na tworzenie dobrych relacji z otoczeniem oraz radzenie sobie z problemami życiowymi. Psychoterapeuta, towarzysząc klientowi w drodze ku lepszemu życiu, szuka z nim różnych rozwiązań w poradzeniu sobie z uzależnieniem od alkoholu.
Leczenie alkoholizmu poprzez psychoterapię indywidualną ma na celu pomóc klientowi m.in.: w nazywaniu i wyrażaniu emocji, tworzeniu satysfakcjonujących relacji z innymi czy radzeniu sobie z różnymi trudnościami życiowymi w sposób konstruktywny.
Leczenie narkomanii
Uzależnienie od narkotyków to dość ogólny termin dotyczący uzależnienia od substancji psychoaktywnych, które wywierają wpływ na funkcjonowanie psychofizyczne osoby zażywającej. Ważne jest także, aby pamiętać, że zażywanie substancji psychoaktywnych wpływa znacząco na funkcjonowanie społeczne, a przede wszystkim na relacje z bliskimi. Najczęściej zażywanymi substancjami psychoaktywnymi są m.in.: marihuana, alkohol, amfetamina, metaamfetamina, mefedron, kokaina, dopalacze (NSP — nowe syntetyczne substancje psychoaktywne) oraz leki psychotropowe (np. nasenne, uspokajające).
Leczenie narkomanii skupia się m.in. na rozpoznaniu i radzeniu sobie z głodem narkotykowym w inny sposób niż zażywanie substancji psychoaktywnej. Osoby uzależnione od narkotyków nabywają w trakcie leczenia nowych umiejętności rozpoznawania emocji i radzenia sobie z nimi, poznawania swoich zasobów i korzystania z nich oraz tworzenia dobrych relacji, które sprzyjają wprowadzaniu pozytywnych zmian w życiu. Leczenie uzależnień od narkotyków to długo trwający proces, w którego trakcie to klient decyduje, czy chce utrzymywać całkowitą abstynencję, czy korzystać z programu redukcji szkód (Candis, POP — rekomendowanego przez PARPA i KBPN). Wspólnie z naszym psychoterapeutą z Wrocławia przeanalizuje, co jest korzystne dla niego i jaką ma motywację do wprowadzania zmian. Jest to kluczowy aspekt, gdyż leczenie narkomanii jest trudnym wyzwaniem, głównie przez ciągłe odczuwanie głodu narkotykowego i to właśnie motywacja do zmiany jest wyznacznikiem sukcesywności.
Leczenie hazardu
Leczenie uzależnień również dotyczy osób grających w sposób niekontrolowany w gry hazardowe takie jak: ruletka, gry karciane, lotto, obstawianie wyników meczów czy wyścigów, maszyny do gier, gry online itp. To, co świadczy o tym, że granie w gry hazardowe przejawia się w sposób patologiczny i potrzebne jest leczenie hazardu, to np. osoba grająca nie jest w stanie zaprzestać grania, mimo wielokrotnych prób czy też obiecywania sobie, że już więcej nie będzie grać, jest zaabsorbowana hazardem i rozmyślaniu o kolejnym graniu, odczuwa potrzebę podwyższania stawek pieniężnych w czasie grania, aby uzyskać większe zadowolenie. Gdy próbuje ograniczyć granie, odczuwa irytację i podenerwowanie, co skutkuje konfliktami z otoczeniem i chęcią ucieczki ponownie w świat gier. Powoduje to coraz większe problemy finansowe, konflikty z rodziną, czasem z prawem, coraz bardziej pogarszającym się stan psychofizyczny. Osoba uzależniona czuje się, że znajduje się w błędnym kole bez wyjścia, co potęguje chęć ucieczki i dalszego grania.
W tym momencie jest bardzo ważne, aby taka osoba podjęła się terapii, ponieważ sama nie jest już w stanie samodzielnie sobie poradzić. Leczenie uzależnień od hazardu jest wyzwaniem dla osoby leczącej się, gdyż wymaga od niej wpierw przyznania się przed samym sobą, że gra w sposób problemowy i potrzebuje pomocy. Często musi przełamać lęk i wstyd, aby zgłosić się do psychoterapeuty. Osoba w trakcie leczenia hazardu uświadamia sobie, w jaki sposób przejawia się u niej uzależnienie, jakie mechanizmy uruchamiają się, jak sobie z nimi radzić, jakie wyzwalacze powodują, że chce ponownie zagrać. Klient uczy się nowych zachowań, które pozwalają mu sobie lepiej radzić w życiu z trudnościami. Leczenie hazardu pozwala mu odzyskać wpływ na swoje życie i mieć poczucie sprawczości, którego każdy człowiek potrzebuje. Indywidualna psychoterapia uzależnień daje klientowi szansę na odzyskanie równowagi psychicznej. Będzie to wpływało na jakość jego życia i jego bliskich. Każdy człowiek potrzebuje równowagi i harmonii, aby czuć się szczęśliwym.
Uzależnienie od zachowań seksualnych
Uzależnienie od czynności seksualnych, określane także mianem seksoholizmu, to różnego rodzaju zachowania o podłożu seksualnym, które stanowią dla uzależnionego swego rodzaju narzędzie do rozładowania emocji. Warto dodać, iż wspomniane zachowania seksualne nie ograniczają się wyłącznie do stosunku, ale mogą przybierać różne formy np. oglądanie pornografii, masturbacji, cyberseksu czy też ustawicznego fantazjowania o odbyciu stosunku płciowego. W trakcie rozwoju seksoholizmu wzrasta tolerancja na bodźce, co wiąże się z tym, że osoba uzależniona odczuwa coraz częściej przymus stosowania zachowań seksualnych np. częstsze lub/i dłuższe oglądanie pornografii i masturbowanie się, czy zmuszanie partnera/partnerki do odbycia kolejnego stosunku seksualnego.
Osoba uzależniona od czynności seksualnych jest pochłonięta myśleniem o seksie, co może się przejawiać nie tylko fantazjowaniem, ale także seksualizowaniem w różnych aspektach kontaktów z ludźmi. Takie zachowania często prowadzą do konfliktów z partnerką/partnerem, a także do problemów w życiu zawodowym. Osoba borykająca się z takim problemem ponosi także konsekwencje psychofizyczne, jest narażona na różne choroby przenoszone drogą płciową czy ogólnym wyczerpaniem fizycznym. Bardzo często ponosi duże straty finansowe. Ważne jest, aby osoba, która zauważa, że może ją dotyczyć ten problem, zgłosiła się do psychoterapeuty na wstępną konsultację, co pomoże rozwiać niepewności. Indywidualna psychoterapia uzależnień jest najczęściej wybieraną formą leczenia przez klienta w związku z delikatnością tematu będącego w dalszym ciągu tabu w społeczeństwie.