W dzisiejszych czasach dość obszernym problemem stały się uzależnienia od substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, leki) i behawioralnych (komputer, gry, hazard, zakupoholizm, siecioholizm, seksoholizm). Mówi się o tym, że z roku na rok zwiększa się spożycie alkoholu, tak samo zwiększa się rola technologii w naszym życiu i korzystanie z niej w sposób nadmiarowy i kompulsywny. Uzależnienie jest chorobą postępującą i może prowadzić do śmierci, dlatego tak ważne jest zatrzymanie jej poprzez leczenie u psychoterapeuty uzależnień.
W Polsce za pomocą Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 diagnozujemy, czy występuje problem uzależnieniowy.
Aby zdiagnozować u osoby np. uzależnienie od alkoholu, muszą wystąpić przynajmniej 3 objawy w ciągu roku i utrzymać się minimum miesiąc. Podstawowymi objawami są silne pragnienie picia lub przymus picia, utrata kontroli nad ilością i czasem wypijanie alkoholu oraz zmiana tolerancji na alkohol. Kolejnymi trzema objawami są: konsekwencja trzech pierwszych jak zespół abstynencyjny (drżenie rąk, drżenie ciała, wymioty, biegunki, problemy ze snem, potliwość, zmniejszony apetyt, obniżony nastrój, lęki, napady padaczki alkoholowej, itp.), picie alkoholu pomimo szkód np. zdrowotnych oraz koncentracja życia wokół picia i zaniedbywanie ważnych aspektów życia jednostki.
W każdym uzależnieniu, czy to spowodowanym nadużywaniem alkoholu, czy innych substancji psychoaktywnych (narkotyków, leków) oraz w przypadku uzależnień behawioralnych (hazard, gry komputerowe, zakupoholizm, od czynności seksualnych) w każdym z nich istnieje przymus korzystania czy zażywania, utrata kontroli nad swoim zachowaniem czy zwiększona tolerancja na czynnik uzależniający, która powoduje, że człowiek potrzebuje coraz więcej zażywać czy wykonywać konkretną czynność np. grać coraz więcej na maszynach, obstawiać zakłady. Osoba uzależniona nie kontroluje swoich zachowań, co powoduje, że często doświadcza różnych problemów w relacjach z bliskimi, w pracy, problemów finansowych, a nawet czasem problemów prawnych, np. wynikających z prowadzenia samochodu pod wpływem substancji psychoaktywnej czy zajęć komorniczych. Ważnym także aspektem jest to, że często osoby uzależnione „nie widzą”, a tak naprawdę nie dopuszczają do siebie informacji, że to, co robią, jest dalekie od normalnego zażywania czy grania. Wynika to z aktywnych mechanizmów choroby, a przede wszystkim mechanizmu iluzji i zaprzeczeń, który utrudnia zobaczenie swojego problemowego korzystania z np. alkoholu, narkotyków, hazardu czy oglądania pornografii i masturbowania się. Dlatego tak ważne jest, aby osoba uzależniona zaczęła odczuwać dyskomfort wynikający ze swoich zachowań, bo bez tego trudno jest takiej osobie pomóc, a nawet może być niemożliwe.
W leczeniu uzależnień jest ważna motywacja pacjenta, aby ją stworzyć, pacjent musi poczuć konsekwencje swoich działań i dyskomfort. To może być najtrudniejsze dla rodzin osób uzależnionych – osoba uzależniona wprowadza do rodziny różne sytuacje, z którymi każdy członek tej rodziny w rozmaity sposób próbuje sobie radzić, by chronić siebie i członków rodziny. W rodzinie, w której występuje problem alkoholowy, istnieje niepisana zasada: „nie mówimy o tym, co się dzieje w domu ani poza nim”. W jej wyniku najwyższą cenę za tę lojalność płacą dzieci. Gdy same wchodzą w dorosłość, wprowadzają dysfunkcyjne schematy w swoje życie, co powoduje różne trudności w relacjach bliskich w przeżywaniu emocji. To, co doświadczyli w dzieciństwie, powoduje, że doświadczają syndromu DDA, a zdarza się, że część też tych osób obiera drogę rodzica, co prowadzi do uzależnień. W przypadku tak obszernego i trudnego problemu jak uzależnienia, ważne jest, aby pomagać całej rodzinie, co w przyszłości może pozwolić ograniczyć trudności wynikające z wychowywania się w rodzinie z problemem uzależnienia.
Obecnie osoby uzależnione i ich rodziny mogą korzystać z obszernej oferty leczenia uzależnień w ośrodkach stacjonarnych leczenia uzależnień, poradniach leczenia uzależnień, prywatnych ośrodkach czy gabinetach psychoterapeutycznych oraz różnych fundacjach. Leczenie uzależnień zostało także poszerzone o ofertę on-line, aby jak najbardziej pomóc w momencie kryzysu, jakim jest obecnie epidemia koronawirusa SARS-CoV-2. Leczenie alkoholizmu, leczenie narkomanii czy leczenie hazardu to długotrwały proces, który wymaga od pacjenta motywacji i odwagi, aby spotkać się ze sobą na nowo bez substancji. Z pomocą psychoterapeuty pacjent ma możliwość w atmosferze szacunku, poczuciu bezpieczeństwa sięgać w siebie i kontaktować się z różnymi trudnymi prawdami o sobie, ale także budować od nowa siebie, swoje zasoby, które pomogą żyć bez substancji czy zachowań uzależnieniowych.
Gdy zastanawiasz się, czy to, co doświadczasz, jest problem z nadużywaniem lub myślisz, że twój członek rodziny ma problem z nadużywaniem substancji czy zachowań, zawsze warto zgłosić się do specjalisty psychoterapeuty uzależnień, aby porozmawiać o tym, co Cię niepokoi.
Pamiętaj, proszenie o pomoc to nie wstyd. To znaczy, że chcesz o siebie zadbać i to jest najważniejsze. :)